Làm Sao Để Xây Dựng Niềm Tin Vào Bản Thân?

Làm sao để xây dựng niềm tin vào bản thân … và vượt qua rào chắn lớn nhất ngăn giữa hiện thực và ước mơ?

"Andy” bước vào văn phòng tham vấn tìm kiếm sự giúp đỡ cho chứng trầm cảm. Nhưng sau vài buổi trị liệu, căn nguyên của vấn đề dần trở nên sáng tỏ. Anh vẫn mang một niềm tin cố hữu rằng mình là một người kém cỏi.

Trong suốt thời thơ ấu của mình, với suy nghĩ mình thiếu thốn hơn những đứa trẻ khác, anh vẫn giữ lấy niềm tin này trong suốt cuộc đời của mình. Việc cho rằng mình sẽ không bao giờ đạt được bất cứ điều gì đã khiến Andy trở thành một người thất bại. Bởi vì anh đã tự kết luận là mình không đủ thông minh, đủ tài năng, hoặc thiếu động lực để làm hết mình bất cứ điều gì, anh đã tạo ra một lối sống củng cố thêm những niềm tin chết người đó.

Anh chỉ có thể làm những công việc cho người thiếu kinh nghiệm trong nhiều năm. Anh không hề bận tâm đển việc quản lý tiền bạc của mình cũng vì Andy cho rằng anh luôn sống kiểu lương tháng nào xào hết tháng đó và dần ngập sâu trong nợ nần. Anh hiếm khi chủ động gặp gỡ những người bạn mới. Và cũng hiếm khi Andy thiết lập mục tiêu mới cho mình. Trầm cảm chỉ đơn giản là một tác dụng phụ của lối sống mà anh đã tạo ra.

Giống như Andy, nhiều người tạo ra lối sống củng cố những niềm tin đã tự giới hạn khả năng của bản thân. Nhưng, những niềm tin này thường không chính xác và chúng làm họ sống một cuộc sống thực sự không xứng đáng với những gì họ có thể đạt được.

​Bạn đã xây dựng những niềm tin tiêu cực về chính mình như thế nào?

Bạn luôn xây dựng những niềm tin về chính mình ngay từ khi còn bé. Có khi, bạn đã lớn lên trong cảm giác như thể mình luôn là một người ngoài cuộc. Hoặc bạn đã có một gia đình không hạnh phúc. Những kiểu quá khứ này khiến bạn tin rằng bạn là một kẻ thua cuộc và thất bại.
Niềm tin về bản thân luôn được hay bị tác động mạnh mẽ bởi những kết luận như vậy. Mỗi lần bạn bị điểm kém hoặc bị người khác từ chối, sự tự ti của bạn sẽ càng được củng cố.

Nhưng khốn thay, bất cứ khi nào bạn phát hiện ra bằng chứng trái ngược lại – bạn đạt được điểm cao một bài kiểm tra hay thăng tiến trong sự nghiệp – bạn lại quy nó cho các yếu tố bên ngoài, kiểu như may mắn. Bạn bỏ qua thành tích và phóng đại sai lầm của bản thân. Đó chính là cách làm việc của não bộ khi bạn tin tưởng vô điều kiện vào một điều gì đó.

Bởi, khi bạn tin vào những giới hạn của bản thân, não bộ sẽ không nói cho bạn điều này. Thay vào đó, bạn chỉ nghĩ rằng thất bại và mọi vấn đề càng tạo ra thêm bằng chứng rằng bạn không đủ khả năng mà thôi.

​Niềm tin của bạn dẫn đến hiệu ứng lời tiên tri tự đúng!

”Chỉ vì bạn tin rằng một cái gì đó về bản thân cũng không có nghĩa là nó sẽ thành hiện thực. Nhưng có thể bạn sẽ làm cho nó trở thành sự thật một cách vô thức. Niềm tin của bạn sẽ ảnh hưởng đến cách bạn diễn giải, nhìn nhận và phản ứng với các sự kiện trong cuộc sống. Và qua thời gian, những niềm tin cố hữu trở thành những lời tiên tri tự thực hiện.

Nếu bạn tin rằng bạn không thể xử lý căng thẳng, bạn sẽ ít có khả năng để sống và hành xử thoải mái. Kế đó, bởi vì không bao giờ dám làm bất cứ điều gì đáng sợ, bạn sẽ phải cố gắng để xử lý sự khó chịu mà nó mang lại khi các tình huống phát sinh.

Nếu bạn tin rằng bạn ngại tiếp xúc xã hội bạn sẽ ít đi ra ngoài. Càng ít nói chuyện với mọi người, bạn càng ít có khả năng tạo ra các kết nối xã hội. Càng ít kết bạn, bạn sẽ càng tin rằng bạn không có khả năng hình thành các kết nối xã hội lành mạnh.

Danh sách các ví dụ có thể cứ thế tiếp tục mãi.

​Làm sao để từ bỏ những niềm tin tự giới hạn chính mình?

Nếu đã trải qua 30 năm tin tưởng rằng bạn là một kẻ thất bại, thì sau đó chỉ cần nói với chính mình câu thần chú “Tôi là một người chiến thắng” và cuộc sống của bạn lại thay đổi đến 180 độ? Điều này chỉ có trong phim hay truyện cổ tích mà thôi. Bạn không thể gạt bỏ niềm tin hằn sâu trong thâm tâm một cách dễ dàng. Thay vào đó, bạn cần thử thách niềm tin của bạn bằng cách kiểm tra độ chính xác của chúng thực sự đến đâu.

Hãy thử một cuộc thí nghiệm hành vi bằng cách thách thức niềm tin của bạn. Nếu bạn tin rằng bạn đang quá ngại giao tiếp xã hội để kết bạn, hãy tự hỏi, “Nếu tôi là người khôn khéo, tôi sẽ làm gì?”

Sau đó, hãy “hành động như thể".

"Cư xử như thể bạn là một người giỏi giao tiếp xã hội. Điều đó không có nghĩa là bạn cần phải giả tạo; thay vào đó, cư xử theo một cách mà sẽ cho thấy một khía cạnh khác của con người bạn.

Nếu bạn tin rằng những người duyên dáng bắt đầu cuộc trò chuyện với nhau, hãy thử bắt đầu duyên dáng. Hãy đặt ra mục tiêu để chính mình cố gắng khi bạn đang ở một sự kiện đông người; ví dụ, giới thiệu bản thân tới năm người. Thay vì ngồi trong góc lo lắng rằng bản thân có vẻ vụng về, hãy đứng lên và bắt chuyện làm quen với  các cuộc hội thoại. Bạn có thể thấy rằng hành xử một cách cởi mở hơn dẫn đến thành công trong xã hội.

Ngoài ra, hãy tìm kiếm các bằng chứng mà đi ngược lại với những niềm tin tiêu cực. Viết ra những lý do để bắt bẻ những niềm tin đáng ghét kia là không chính xác. Tìm kiếm các ngoại lệ đối với các quy tắc bạn đã đặt ra và ghi chúng lại. Việc nghĩ rằng bạn luôn có thừa khả năng trong mọi việc sẽ dần đập tan bức tường chướng ngại được xây dựng kiên cố bằng những niềm tin phủ định bản thân.

Thách thức niềm tin của bạn, cần thời gian.

Tâm trí của bạn có thể là tài sản tốt nhất của bạn nhưng cũng có thể trở thành kẻ thù lớn nhất của bạn. Nếu bạn đã đưa ra kết luận không chính xác về khả năng của bản thân, sự tự ti có thể ngăn cản bạn thể hiện hết tiềm năng của mình.

Cả thế giới đều có cho mình một vài điều tự ti. Để khám phá ra chúng, hãy dành thời gian suy nghĩ về tiềm năng của bạn và lật lại các suy nghĩ của bạn về bản thân mà đã giữ lửa cho bạn sống cùng với giấc mơ của mình.

Niềm tin đi ngược chiều, chứ không phải là sự thiếu khả năng, có thể là rào cản lớn nhất giữa hiện thực và ước mơ. Nhưng, tin tốt là chỉ với số ít thời gian và nỗ lực, bạn có thể tự mình phát triển quyền lực của tâm trí, đủ mạnh để vượt qua hay thậm chí phá tan sự tự ti đã ngăn cản bạn đạt được khả năng lớn nhất trong con người bạn.

Cre: Psychology Today